İslam’da rüya
Arapça rüya’nın anlamı “görmek” demektir. Kuran’da rüya hakkında çok fazla bilgi verilmez, rüyaya Kuran’da özellikle Yusuf Suresi’nde yer verilir. Rüya sözcüğü Saffat ve Fetih surelerinde de kullanılır.
Hz. Muhammed (s.a.v) rüya hakkında şu hadisleri rivayet edilir;
-Buhari’nin kaydettiği bir hadiste ”iyi kimselerin güzel rüyası Peygamberliğin 48 parçasından biridir” denir.
-Ebu Hüreyre’nin kaydettiği bir hadiste ise “artık yeryüzünde müjdeleyicilerden (mübeşşirat) başka peygamberlikten hiçbir şey kalmadı; müjdeleyiciler güzel rüyalardır” denir.
-Bir başka hadiste de mealen “Peygamberlere ilk önce gelen, kalpleri alışıp yatışıncaya kadar, uykularında olur. Bundan sonra vahiy indirilir” denir.
Hz. Muhammed (s.a.v) ve sahabelerinin gördükleri birçok rüyanın (prekognitif rüya) gerçekleştiği bilinmektedir. Tasavvufi menkıbelerin çoğu rüyalara dayanır. Mürşidler rüya yoluyla ölen insanların ahiret durumları hakkında da bilgi verebilirlerdi. Allah insanların Levh-i Mahfuz’daki durumlarına muttali olan bir melek grubunu rüya işiyle vazifelendirmiştir. Vazifeli melekler Levh-i Mahfuz’dan aldıklarını birtakım olay ve hallere sokarak ilgili insanların rüyalarında kalbine yerleştirirler. Böylece görülen rüya o kimse için bir müjde, bir uyarı ya da bir eleştiri şeklinde haber taşır.
İbn Haldun’un Mukaddime’de belirttiği, tasavvufta genel olarak rüyalar üç gruba ayrılır;
İlahi kaynaklı görülen rüyalar: Bunlar açık olduğundan yoruma gerek göstermezler. Doğru ve görüldüğü gibi çıkan bu rüyalara rüyâ-ı sâliha (salih rüya) da denir. Salih rüya son derece az görülür. Salih rüya görmek sadece müminlere özgü değildir; müslüman olmayanlar da görebilir. Yusuf Suresi’ndeki Mısır firavununun ve iki mahpusun gördüğü rüyalar buna örnek olarak verilebilir.
Melekten olan rüya: Bunlara rüya-yı sadıka denir. Yoruma muhtaçtır.
Şeytandan olan rüya: Bu rüyaların aslı astarı bulunmamaktadır. Kurân’da “edğasü ahlam (karmakarışık düşler)” (Yusuf, 12/44) olarak geçer. Hiçbir faydaları olmadığından yorumlanmalarına gerek yoktur.
El Gazali görülen rüyanın mahiyetini mükaşefe ilminin inceliklerinden biri olarak kabul eder ve her önüne gelene anlatılmaması gerekir. Kişi görülen rüyanın anlamını kendi çözmelidir.
